De Wageningse Eng: een landschap om zuinig op te zijn!
Woensdag 27 november 2019
Vredehorst, Tarthorst 1 te Wageningen
aanvang 20:00 uur (inloop vanaf 19:30 uur); einde 22:00 uur
Op woensdag 27 november verzorgt de heer Wim Braakhekke (Natuurgids Stichting Renkums Beekdal) voor de Historische Vereniging Oud Wageningen de lezing “De Wageningse Eng: een landschap om zuinig op te zijn!”
Als je er woont lijkt het gewoon, maar dat is het niet. De Wageningse Eng is juist heel bijzonder en daarom aangewezen als ‘Landschap van Nationaal belang’. De eeuwenoude, glooiende akkers, gescheiden door bosjes en houtwallen bieden een fraai aanzicht en een herinnering aan het historisch landgebruik.
Maar er is meer. Gelegen op de flank van de Wageningse Berg vormt de Eng de verbinding tussen de Veluwe en de Gelderse Vallei. Behalve aan zijn gebruiksmogelijkheden en esthetische en cultuurhistorische waarde ontleent de Eng zijn betekenis ook aan de centrale positie tussen deze twee totaal verschillende gebieden, die hun vorm te danken hebben aan hun letterlijk bewogen verleden.
Vallei en Veluwe vormen een aandenken aan de voorlaatste ijstijd, dat uniek is binnen Nederland. Nergens in ons land kan je zo goed zien welke sporen het ijs heeft achtergelaten. Dankzij de duidelijke patronen in het reliëf zijn de gevolgen voor het historisch landgebruik en de huidige natuur nog goed te herkennen. Wie dit weet, kan het zien, begrijpen en waarderen.
Aantasting van een deel van dit gebied vermindert de waarde van het geheel. De oude bouwlanden op de flank van de stuwwal Lunteren – Wageningen zijn zeer gevoelig voor aantasting. Ze liggen vlak bij de overgang van laag naar hoog, waar mensen van oudsher graag wilden wonen. Daardoor zijn de meeste van deze bouwlanden in de vorige eeuw verdwenen onder stedelijke bebouwing.
De Wageningse Eng is een van de weinige oude bouwlanden die nog gespaard zijn gebleven, waardoor het verband tussen de geologische ontstaanswijze en het historisch landgebruik hier nog goed herkenbaar is. Het landschap is nog ‘leesbaar’. Leesbaarheid van het landschap is voor veel mensen belangrijk om zich thuis te kunnen voelen in de omgeving waar zij wonen. Wie begrijpt hoe het landschap in elkaar zit, kan het beter waarderen en is er zuiniger op.
Sahara 1944 – het vergeten bombardement
Herdenkingsbijeenkomst en onthulling Monument Sahara 1944
Ericaplein
17 september 2019, aanvang 10:30 uur, einde 12:00 uur
Lezing: Een bombardement dat nadreunt
Let op: Bevrijdingskerk, Ritzema Bosweg 18, 6703 AX Wageningen
17 september 2019, aanvang 20.00 uur (inloop vanaf 19:30 uur);
einde 22:00 uur
Op 17 september 1944 werd de Wageningse woonwijk de Sahara per vergissing gebombardeerd door geallieerde vliegtuigen. Hierbij vielen 40 burgerslachtoffers. 75 jaar later zal op dinsdag 17 september a.s. dit oorlogsdrama uitgebreid worden herdacht.
In de ochtend zal een herdenking plaatsvinden op het Ericaplein waarbij een monument ter nagedachtenis van de slachtoffers zal worden onthuld.
’s Avonds zal de lezingenavond van de HVOW in het teken staan van deze gebeurtenis met o.a. de lezing ‘Een bombardement dat nadreunt’ door Theo Guiking.
Het vergeten bombardement
Op 17 september 2019 is het 75 jaar geleden dat 40 buurtbewoners omkwamen bij het bombardement op de woonwijk de Sahara en het bovendeel van de Diedenweg.
Het bombardement werd op 17 september 1944 door de geallieerden uitgevoerd en vond plaats als onderdeel van Operatie Market Garden. De bedoeling was om, voorafgaand aan de luchtlandingen tijdens de slag om Arnhem, Duitse doelen bij het Lexkesveer uit te schakelen. Maar per vergissing vielen de bommen 750 meter noordelijker op de woonwijk en zorgden daar voor dood en verderf.
Deze tragische gebeurtenis liet diepe sporen na. Na afloop van de oorlog werd het bombardement en haar slachtoffers slechts herdacht in een anoniem krantenbericht in de Wageningsche Courant (19-09-1945) en daarbij is het gebleven. Het wordt daarom ook wel ‘het vergeten bombardement’ genoemd.
Na de oorlog hernam het leven zich en werd er in de wijk volop gerestaureerd, herbouwd en bijgebouwd. En zoals het in elke woonwijk gaat: bewoners komen en bewoners gaan. En daarmee vervagen de herinneringen en verhalen.
In 2004 (60 jaar na dato) kwam het boek “Bouwen en Bommen op de Wageningse Berg” van Reinier Elders uit. In het boek wordt uitgebreid ingegaan op het ontstaan van de wijk, het bombardement en de enorme impact die het heeft gehad op de bewoners en de wijk. Hierdoor kwamen de tragische gebeurtenissen opnieuw in de belangstelling te staan en gingen er -vooral bij nabestaanden- stemmen op om in de Sahara een herdenking of een tastbaar monument te realiseren.
Vanwege organisatorische redenen is dat toen niet van de grond gekomen. Sinds 20 september 2013 zijn wel de namen van de slachtoffers vermeld op het herdenkingsmonument aan de Costerweg. Binnenkort, 15 jaar later, zal aan de hierboven gememoreerde wens van de nabestaanden alsnog gevolg worden gegeven.
Ook dit huis aan de toenmalige Berglaan (thans Boeslaan) werd verwoest op 17 sept. 1944
(foto: collectie Oud Wageningen; geschenk Elders en Van Diermen)
Herdenkingsbijeenkomst en onthulling Monument Sahara 1944
Een groep initiatiefnemers heeft, in het 75e herdenkingsjaar van operatie Market Garden, de Stichting Sahara 1944 opgericht met als doel de slachtoffers van het bombardement op passende wijze blijvend te herdenken en te eren middels het plaatsen van een eenvoudig monument. De stichting bestaat uit buurtbewoners en/of familieleden van slachtoffers.
Dinsdag 17 september aanstaande zal op het Ericaplein, in het hart van de Sahara, de herdenkingsbijeenkomst plaatsvinden en zal het monument ter nagedachtenis van de slachtoffers van het bombardement worden onthuld door burgemeester Van Rumund. De plechtigheid vindt plaats dinsdagmorgen van 10.30 uur tot 12.00 uur.
Uiteraard bent u van harte welkom om de herdenking bij te wonen.
Voor informatie en vragen kunt u mailen met sahara170944@gmail.com
Lezing: Een bombardement dat nadreunt
Diezelfde avond organiseert de HVOW haar derde lezingenavond in 2019 die in het teken zal staan van het vergeten bombardement op de Sahara.
Theo Guiking verzorgt vóór de pauze de lezing ‘Een bombardement dat nadreunt’ over deze gebeurtenis. Hoe kon het gebeuren dat tijdens Operatie Market Garden een geallieerd bombardement een hele woonwijk in Wageningen trof? Waar vielen de 40 slachtoffers? Wat betekent dit voor ons 75 jaar na dato?
Na de pauze zal er ruimte zijn voor een aantal persoonlijke verhalen van nabestaanden van het bombardement, o.l.v. Bob Molier, journalist en voorzitter werkgroep 4 mei.
23 april 2019
Vredehorst
Tarthorst 1 Wageningen
20.30 uur (aangepaste tijd, i.v.m. de voorafgaande Alv)
De zestien molens in Wageningen
Door oud-molenaar Hans Dobbe; 32 jaar molenaar geweest van de nog altijd beroepsmatig bemalen windkorenmolen De Vlijt.
Zo makkelijk als er nu stroom uit de muur wordt gehaald, ging dat in het verleden wel even anders. Als krachtbron om iets te kunnen produceren, gebruikte men toen molens die werden aangedreven met behulp van menselijke of dierlijke kracht, waterkracht of windkracht.
In Wageningen zijn er tenminste zestien molens geweest (en waarschijnlijk nog veel meer), die een belangrijke rol in de geschiedenis van Wageningen hebben gespeeld en gebruikt werden voor allerlei verschillende werkzaamheden. Zoals olie slaan, graan malen, boekweit malen, mosterd malen, papier maken, hout zagen, gerst pellen, run of eikenschors malen. In deze lezing maken we een spannende reis door Wageningen in vroegere eeuwen en wordt een verrassend beeld gegeven van al de nijvere werktuigen die ervoor zorgden dat er gegeten, gebouwd, gehandeld en geleefd kon worden in onze stad.
Molen De Eendracht. Najaar 1939. Foto collectie Van Baren/bewerking Werkgroep Archeologische Wageningen.
•
27 februari 2019
Vredehorst
Tarthorst 1 Wageningen
20.00 uur
Kraats en Binnenveld, geschiedenis van een bijzonder gebied
Door Kees van Grootheest
Zijn gelijknamige boek verscheen in november 2018. Kraats en Binnenveld vormden lang een tamelijk geïsoleerd gebied tussen Wageningen, Bennekom, Ede-Veenendaal en Rhenen, waarvan de bevolking ook een aantal bijzondere karakteristieken vertoont. De Kraats is het groene gebied ten westen van Bennekom. De oudste boerderijen stammen uit de late middeleeuwen en zijn op zandruggen gebouwd. Ten noorden en ten zuiden daarvan liggen polders met rechte wegen. DIt oude agrarische gebied was lang in het bezit van kloosters en adel. Eind negentiende eeuw werden de gronden geveild en ontstonden kleinere boerderijen. Traditionele landbouw en veeteelt werden er tot eind twintigste eeuw beoefend.
Nog steeds is het gebied in hoofdzaak agrarisch. Het Binnenveld is het vlakke gebied ten westen van de Kraats en kent geen bebouwing. Eeuwenlang stond het elk voorjaar onder water. In het noordelijk deel werd turf gewonnen; de rest werd voor extensieve veeteelt gebruikt, bijvoorbeeld om schapen te hoeden. Pas na de aanleg van het Valleikanaal/Grift en de ruilverkaveling medio twintigste eeuw is het gebied intensiever in gebruik. De laatste jaren staat het Binnenveld in de belangstelling vanwege haar natuurwaarden en de plannen om deze te versterken. In zijn lezing zal Kees van Grootheest ingaan op de geschiedenis van dit gebied en op de veranderingen die zich de afgelopen eeuwen hebben voorgedaan. Met name die van de laatste vijftig jaar, toen het traditionele boerenbedrijf verdween.