Wat hebben studentenvereniging Nji-Sri, villa Hinkeloord en landgoed Oostereng met elkaar gemeen? Ze hebben allemaal een link met het voormalige Nederlands-Indië. Museum De Casteelse Poort wijdt er een expositie aan.
‘Oost/West’ is dit jaar het thema van de Maand van de Geschiedenis en daar wisten Museum De Casteelse Poort en de Historische Vereniging Oud Wageningen wel raad mee. ,,Indische sporen kom je overal in Wageningen tegen”, verklaart Jan Schakel van de tentoonstellingscommissie.
De expositie in het Koetshuis van het museum is in vier thema’s opgedeeld: koloniaal kapitaal, koloniale opleidingen, Indisch studentenleven in Wageningen en repatriëring van Indische Nederlanders.
,,De Indische archipel was vroeger een wingewest, waar alles door de Nederlanders ondergeschikt gemaakt werd aan geld verdienen. Sporen daarvan zien we terug in Wageningse gebouwen die zijn gebouwd met koloniaal kapitaal”, legt Schakel uit.
Zo werd Villa Hinkeloord halverwege de negentiene eeuw gebouwd met vermogen dat afkomstig was van tabaksplantages op Midden-Java. Ook Villa Sanoer aan de Geertjesweg kwam er dankzij geld dat werd verdiend met de handel in Nederlands-Indië.
Wageningen als Hollandse Rivièra
,,Veel handelaren investeerden hun geld in Wageningen, want dit gebied werd in de negentiende eeuw gezien als een Hollandse Rivièra”, aldus Enrico van den Bogaard van de Historische Vereniging Oud Wageningen.
Aan het begin van de twintigste eeuw veranderde de Nederlandse koloniale politiek. ,,Investeren in kennis werd belangrijk. Daarom kwamen studenten uit Nederlands-Indië naar Wageningen om te studeren”, vertelt Schakel.
In het begin waren dat nog voornamelijk zonen van Nederlandse planters, die in Wageningen tropische bosbouw studeerden om toe te passen in de koloniën. ,,We kunnen wel zeggen dat de WUR daardoor internationaal is geworden. De internationale opleidingen zijn uitgegroeid tot een hele sterke poot van de universiteit”, aldus Van den Bogaard.
Indische godin van de rijst en vruchtbaarheid
Op de expositie is ook aandacht voor het Indische studentenleven in Wageningen. Zo richtten Nederlandse en Nederlands-Indische jongens in 1904 studentenvereniging Nji-Sri op, die haar naam dankt aan de Indische godin van de rijst en vruchtbaarheid.
,,In de sociëteit hangen nog steeds prachtige posters en schoolplaten van de Indische landbouw en alle disputen hebben Indonesische namen”, vertelt Schakel.
Na de Tweede Wereldoorlog werden 300.000 mensen uit de Indische archipel naar Nederland gerepatrieerd. Een aantal daarvan kwam terecht in sanatoria in de Wageningse bossen. Ook kreeg Wageningen een rusthuis voor oud-Indiëgangers, Dennenrust, dat nu Rumah Kita heet.
Op de expositie is het verhaal van de familie Amati uitgelicht, die de jaren 60 naar Nederland kwam. ,,Mario Amati is vrijwilliger bij het museum. Zijn familie had alle huisraad mee naar Nederland genomen en een aantal voorwerpen is op de expositie te zien.”
Schaduwkant komt niet aan bod
De schaduwkant van de kolonisatie en dekolonisatie komt op de expositie niet aan bod. ,,Daarvoor hadden we te weinig tijd en ruimte. In de Engelstalige folder hebben we er wel aandacht aan besteed”, zegt Schakel. Van den Bogaard: ,,Veel mensen zijn zich niet bewust van de Indische sporen in Wageningen. Daar hopen we met deze expositie verandering in brengen.”
Fiets- en wandelroute langs Indische sporen in Wageningen
Freerk Wiersum en Jan Siemonsma hebben namens de Historische Vereniging Oud Wageningen een fiets- en wandelroute uitgezet langs Indische sporen in Wageningen. ,,Daar zitten plekken bij waar mensen misschien wel elke dag langsfietsen, zonder weet te hebben van de link met Nederlands-Indië”, zegt Enrico van den Bogaard.
Als voorbeeld noemt hij de Rosendaelse huizen aan de Heerenstraat, die in 1738 werden gefinancierd door Lubbert Torck. De huizen werden verhuurd aan officieren uit het Oost-Indische leger en andere rijken. ,,Het was de eerste statige straat in Wageningen”.
De fietstocht begint bij Museum De Casteelse Poort en is 30 kilometer, maar kan ingekort worden tot 20 kilometer. Ook is er een wandeling van 5 kilometer. De complete route met historische toelichting is beschreven in een gidsje. Dat is te koop bij museum De Casteelse Poort en bij de boekhandels Kniphorst, Bruna en De Beschte.
Bron: Manon Bastidas (De Gelderlander, 6 oktober 2020)