Het nut van (het archief van) het Nut
Lezing maandag 26 september 2011 in de Vredehorst te Wageningen
Aanvang 20.00 uur.
P.M. Kernkamp
Archivaris gemeente Wageningen.
De Maatschappij tot Nut van het Algemeen, kortweg: ‘t Nut, is in 1784 in Edam opgericht, met als doel beter onderwijs voor het volk. Goed onderwijs voor iedereen leidde volgens de oprichters namelijk tot “vorming, verbetering en beschaving van den burger”. In 1807 werd een Wageningse afdeling, een “departement”, opgericht.
Het Nut is in de ruim twee eeuwen van zijn bestaan bekend geworden door tal van initiatieven. Door het departement Wageningen werden lezingen en concerten georganiseerd, en werden o.a. een bank, kleuterschool en bibliotheek opgericht. Tussen 1835 en 1945 speelde het Nut een belangrijke rol in de Wageningse samenleving. Oudere Wageningers herinneren zich nog het grote Nutsgebouw dat tussen 1907 en 1966 in de Stationsstraat stond en waarin o.a. de Nutsspaarbank was gehuisvest.
Na de oorlog raakte de traditionele rol van het Nut langzaam overbodig doordat de overheid de meeste taken had overgenomen. In 1979 werd het departement Wageningen opgeheven. In 1984 is het archief van het departement aan de gemeente geschonken en sindsdien bevindt het zich bij het Gemeentearchief Wageningen, waar het in 1988 werd geïnventariseerd. Later kwamen nog aanvullingen binnen, zodat het archief in totaal zo’n 19 meter beslaat. In die meters is van alles te vinden over het Wageningen van de negentiende en twintigste eeuw.