Lezing op maandag 15 november 2010 in de Vredehorst, Tarthorst 1 Wageningen. Aanvang 20.00 uur.
Ir. L.J. Keunen
Het andere Wageningen.
Een historisch-geografische verkenning van Brakel, Dolder, Leeuwen en De Peppeld.
Veel aandacht gaat in Wageningen momenteel uit naar de historie van de binnenstad. Terecht ook, want in 2013 vieren we 750 jaar stadsrechten die Wageningen op 12 juni 1263 van de toenmalige graaf van Gelre ontving. Dat is een geschiedenis waarmee Wageningen zich onderscheidt van grote buren als Veenendaal en Ede en waar we trots op mogen zijn.
Er is echter ook een ander Wageningen, dat veel minder herkenbaar is en waarvan veel is verdwenen. Nog tot na de Tweede Wereldoorlog werd Wageningen gekenmerkt door een serie van kleine gehuchtjes, gelegen op de overgang van de graslanden van het Binnenveld en de akkers op de eng. Brakel, Dolder, Leeuwen en De Peppeld zullen namen zijn die de meeste Wageningers wel op de één of andere manier kennen, al was het maar van de Brakelseweg, Dolderstraat en Leeuwenborch.
Dit cultuurlandschap, dat in de loop van meer dan duizend jaar was ontstaan, stopte niet bij de gemeentegrens. Langs de hele westelijke Veluwezoom – ook in de gemeente Ede – vonden we dergelijke gehuchtjes op de grens van twee totaal verschillende cultuurlandschappen. Het dorp Bennekom was één daarvan. De verstedelijking in de 20e eeuw zorgde er echter voor, dat nieuwe bebouwing zich uitbreidde ten koste van oude, en de agrarische functie van het gebied verdween. We kennen nu de eng en het Binnenveld, maar de historische overgang tussen beide is zowel in Wageningen als in Ede vrijwel compleet verstedelijkt. Alleen in Doesburg en Hoekelum is het eeuwenoude landschap nog in meerdere of mindere mate herkenbaar.
In deze lezing belichten we een aantal interessante thema’s uit de geschiedenis van de Wageningse buurtschappen, historisch-geografisch bekeken. We gaan in op de wildgraaf en de sporen die daarvan nu nog zichtbaar zijn, en laten ons licht schijnen op de geschiedenis van de Stenen Kamer, een markante boerderij langs de Churchillweg die nu, meer dan 55 jaar na de sloop, nog steeds tot de verbeelding spreekt. De Stenen Kamer zal geplaatst worden in de context van de historische ontwikkeling van de buurtschap Dolder. Ook gaan we op zoek naar sporen van het verdwenen landschap van buurtschappen in de huidige bebouwde kom, en kijken we hoe de historie van het gebied aanknopingspunten biedt voor en beleefbaar kan worden gemaakt bij ontwikkelingen in de toekomst.